Spis treści: 

Przedmowa

1. Wprowadzenie do problematyki przekładni mechanicznych 

1.1. Funkcje użytkowe przekładni w napędach maszyn 

1.2. Klasyfikacja ogólna przekładni mechanicznych 

1.3. Ogólne zasady wyboru przekładni mechanicznych 

2. Ogólna charakterystyka przekładni zębatych 

2.1. Wymagania stawiane przekładniom zębatym 

2.2. Klasyfikacja kół zębatych, podstawowe pojęcia i określenia 

2.3. Klasyfikacja przekładni zębatych

2.4. Podstawy teorii zazębienia, prawo zazębienia 

2.5. Zarysy boczne zębów

2.5.1. Zarys ewolwentowy

2.5.1.1. Współpraca zębów o zarysie ewolwentowym

2.5.1.2. Podstawowe własności geometryczne uzębienia ewolwentowego

2.5.1.3. Zalety i wady zazębienia ewolwentowego

2.5.2. Zarys cykliczny i kołowy 

3. Przekładnie zębate ewolwentowe walcowe o stałych osiach, geometria i kinematyka

3.1. Koła walcowe o uzębieniu zewnętrznym i wewnętrznym prostym zerowym

3.1.1. Podstawowe własności uzębienia 

3.1.2. Znormalizowany standardowy zarys odniesienia

3.1.3. Przegląd podstawowych metod obróbczych kół walcowych 

3.1.4. Graniczna liczba zębów 

3.1.4.1. Graniczna liczba zębów w kole o uzębieniu zewnętrznym 

3.1.4.2. Graniczna liczba zębów w kole o uzębieniu wewnętrznym 

3.1.4.3. Graniczna liczba zębów w kole o uzębieniu zewnętrznym współpracującym z kołem o uzębieniu wewnętrznym 

3.1.5. Interferencja zazębienia 

3.1.6. Odległość między osiami obrotu kół 

3.1.7. Wskaźnik zazębienia 

3.2. Koła walcowe o uzębieniu zewnętrznym i wewnętrznym prostym z przesuniętym zarysem 

3.2.1. Uwagi ogólne 

3.2.2. Korekcja uzębienia 

3.2.2.1. Dolna granica przesunięcia zarysu zęba

3.2.2.2. Górna granica przesunięcia zarysu zęba 

3.2.3. Korekcja zazębienia zewnętrznego 

3.2.3.1. Korekcja V-O 

3.2.3.2. Korekcja V 

3.2.4. Korekcja zazębienia wewnętrznego 

3.2.5. Dobór współczynników korekcji 

3.3. Koła walcowe o uzębieniu zewnętrznym i wewnętrznym skośnym zerowym 

3.3.1. Podstawowe własności uzębienia skośnego

3.3.2. Wymiary geometryczne kół i relacje między nimi 

3.3.3. Zastępcza liczba zębów 

3.3.4. Graniczna liczba zębów 

3.3.5. Odległość między osiami obrotu kół 

3.3.6. Wskaźnik zazębienia 

3.4. Koła o uzębieniu zewnętrznym i wewnętrznym skośnym z przesuniętym zarysem 

3.4.1. Uwagi ogólne 

3.4.2. Korekcja V-O

3.4.3. Korekcja V 

3.5. Koła walcowe o uzębieniu daszkowym (strzałkowym) 

3.6. Luz międzyzębny, przesunięcie obróbcze 

3.6.1. Uwagi ogólne 

3.6.2. Luz wierzchołkowy 

3.6.3. Luz boczny normalny i obwodowy 

3.6.4. Obróbcze przesunięcie zarysu w aspekcie luzu międzyzębnego 

3.6.4.1. Wzory obliczeniowe dla niektórych wielkości geometrycznych kół z uwzględnieniem korekcji obróbczej 

3.7. Modyfikacja powierzchni bocznej zęba 

3.7.1. Modyfikacja zarysu 

3.7.2. Modyfikacja linii zęba 

3.8. Kinematyka zazębienia ewolwentowego, poślizg międzyzębny 

3.8.1. Ruch względny współpracujących zarysów 

3.8.2. Poślizg międzyzębny 

3.9. Straty mocy w zazębieniu, sprawność przekładni 

3.10. Przykłady obliczeń 

4. Przekładnie walcowe o kołowo-łukowym zarysie zębów 

4.1. Uwagi ogólne 

4.2. Podstawy geometrii zazębienia o kołowo-łukowym zarysie zębów 

4.3. Wymiary geometryczne uzębienia o kołowo-łukowym zarysie zębów 

4.4. Zalety i wady przekładni o kołowo-łukowym zarysie zębów 

5. Przekładnie stożkowe, geometria i kinematyka 

5.1. Ogólna charakterystyka przekładni stożkowych 

5.2. Podstawowe własności zazębienia kół stożkowych 

5.3. Geometria przekładni stożkowych 

5.3.1. Stożki dopełniające 

5.3.2. Zarys odniesienia 

5.3.3. Koła stożkowe o zębach prostych oraz odpowiadające im zastępcze koła walcowe wytrzymałościowo równoważne 

5.3.4. Koła stożkowe o zębach skośnych i krzywoliniowych oraz odpowiadające im zastępcze koła walcowe wytrzymałościowo równoważne 

5.3.5. Wymiary wysokościowe zębów 

5.3.6. Zasady doboru liczby zębów dla zębnika i koła 

5.3.7. Graniczna liczba zębów 

5.3.8. Przesunięcie zarysu 

5.4. Wskaźnik zazębienia 

5.5. Luzy międzyzębne 

5.5.1. Luz wierzchołkowy 

5.5.2. Luz boczny 

5.6. Kinematyka przekładni, kąty stożków podziałowych 

5.7. Straty mocy w zazębieniu, sprawność przekładni 

5.8. Przykłady obliczeń 

6. Obciążenie przekładni zębatych walcowych i stożkowych o stałych osiach 

6.1. Wprowadzenie 

6.2. Siły nominalne w przekładni walcowej 

6.2.1. Siły międzyzębne w kołach o uzębieniu prostym 

6.2.2. Siły międzyzębne w kołach o uzębieniu skośnym

6.3. Siły nominalne w przekładni stożkowej 

6.3.1. Siły międzyzębne w kołach o uzębieniu prostym 

6.3.2. Siły międzyzębne w kołach o uzębieniu skośnym i krzywoliniowym 

6.4. Obciążenie obliczeniowe, sztywność zazębienia 

6.4.1. Uwagi ogólne 

6.4.2. Współczynnik zastosowania KA 

6.4.3. Współczynnik sił dynamicznych Kv 

6.4.3.1. Uwagi ogólne 

6.4.3.2. Wyznaczanie współczynnika sił dynamicznych Kv 

6.4.4. Współczynnik nierównomiernego rozkładu obciążenia wzdłuż linii styku zębów Kβ 

6.4.4.1. Rozkład obciążenia wzdłuż linii styku w świetle ogólnym 

6.4.4.2. Współczynnik rozkładu obciążenia wzdłuż linii styku zębów według metody B 

6.4.5. Współczynnik rozdziału obciążenia na pary zębów w przyporze Kα 

7. Wytrzymałość kół walcowych 

7.1. Informacje wstępne 

7.2. Ogólne uwagi o rodzajach uszkodzeń i trwałości eksploatacyjnej zębów

7.3. Wytrzymałość podstawy zęba na zginanie 

7.3.1. Warunek wytrzymałości 

7.3.2. Naprężenia u podstawy zęba 

7.3.3. Naprężenie obliczeniowe u podstawy zęba 

7.3.3.1. Współczynnik kształtu zęba YF 

7.3.3.2. Współczynnik korekcji naprężeń YS 

7.3.3.3. Współczynnik kąta pochylenia linii zęba Yα 

7.3.4. Naprężenie dopuszczalne i graniczna wytrzymałość podstawy zęba na zginanie 

7.3.4.1. Współczynnik trwałości YNT 

7.3.4.2. Współczynnik korekcji naprężeń YST dla standardowego koła próbki 

7.3.4.3. Względny współczynnik wrażliwości na działanie karbu Yδ rel T (Yδ rel TS) 

7.3.4.4. Względny współczynnik stanu powierzchni YR rel T 

7.3.4.5. Współczynnik wielkości zęba YX 

7.3.4.6. Bazowa wytrzymałość zmęczeniowa podstawy zęba koła-próbki na zginanie σF lim 

7.3.5. Sprawdzanie wytrzymałości podstawy zęba na zginanie

7.3.5.1. Współczynnik bezpieczeństwa SF dla naprężeń u podstawy zęba 

7.4. Wytrzymałość stykowa boku zęba

7.4.1. Warunek wytrzymałości stykowej boku zęba 

7.4.2. Naprężenia stykowe 

7.4.3. Obliczeniowe naprężenie stykowe 

7.4.3.1. Współczynniki miarodajnego naprężenia ZB i ZD 

7.4.3.2. Współczynnik strefy nacisku ZH 

7.4.3.3. Współczynnik przyporu Zε 

7.4.3.4. Współczynnik kąta pochylenia linii zęba Zβ 

7.4.4. Dopuszczalne naprężenie stykowe, graniczna wytrzymałość boku zęba na pitting 

7.4.4.1. Współczynnik trwałości ZNT 

7.4.4.2. Wpływ warstewki smaru na wytrzymałość stykową zęba, współczynniki ZL, ZV i ZR

7.4.4.3. Współczynnik umocnienia materiału ZW

7.4.4.4. Współczynnik wielkości zęba ZX

7.4.5. Umowna (bazowa) granica wytrzymałości boku zęba na zmęczenie stykowe σH lim

7.4.6. Sprawdzanie wytrzymałości stykowej boku zęba

7.4.6.1. Współczynnik bezpieczeństwa SH dla naprężeń stykowych

7.5. Sprawdzanie odporności zazębienia na zatarcie

7.5.1. Charakterystyka ogólna zjawiska zatarcia, zasady oceny odporności boku zęba na zatarcie 

7.5.2. Ogólne czynniki i wielkości wpływające na temperaturę obliczeniową – maksymalną i średnią 

7.5.2.1. Lepkość środka smarowego 

7.5.2.2. Współrzędna punktu przyporu, zastępczy promień krzywizny 

7.5.2.3. Prędkość przemieszczania się źródła ciepła 

7.5.2.4. Współczynnik tarcia 

7.5.2.5. Rozkład siły wzdłuż odcinka zazębienia 

7.5.3. Chwilowy przyrost temperatury wzdłuż odcinka przyporu 

7.5.4. Średnia wartość temperatury chwilowej 

7.5.5. Temperatura powierzchni zębów przed wejściem w strefę obciążenia 

7.5.6. Kryterium zatarcia z uwagi na maksymalną temperaturę powierzchni zębów w strefie kontaktu 

7.5.7. Kryterium zatarcia z uwagi na średnią temperaturę powierzchni zębów w strefie kontaktu 

7.5.8. Temperatura zatarcia 

7.5.9. Współczynnik bezpieczeństwa ze względu na zatarcie 

7.6. Sprawdzanie kół na zagrzanie 

8. Wytrzymałość kół stożkowych 

8.1. Uwagi ogólne o stosowanych metodach obliczeń wytrzymałościowych 

8.2. Obciążenie obliczeniowe 

8.2.1. Współczynnik zastosowania KA 

8.2.2. Współczynnik sił dynamicznych KV 

8.2.3. Współczynnik rozkładu obciążenia Kβ po szerokości wieńca zębatego 

8.2.4. Współczynnik rozdziału obciążenia Kα na pary zębów w przyporze 

8.3. Wytrzymałość podstawy zęba na zginanie 

8.3.1. Uwagi ogólne 

8.3.2. Warunek wytrzymałości zęba na zginanie 

8.3.3. Naprężenia obliczeniowe u podstawy zęba 

8.3.4. Naprężenie dopuszczalne i graniczna wytrzymałość podstawy zęba na zginanie 

8.4. Wytrzymałość stykowa boku zęba 

8.4.1. Uwagi ogólne 

8.4.2. Naprężenie obliczeniowe 

8.4.3. Naprężenie dopuszczalne i graniczna wytrzymałość stykowa boku zęba 

8.5. Sprawdzanie zazębienia na zatarcie 

8.6. Sprawdzanie kół na zagrzanie 

9. Przekładnie obiegowe 

9.1. Informacje ogólne 

9.2. Podstawowe własności przekładni obiegowych 

9.2.1. Ogólne pojęcia i terminy 

9.2.2. Przełożenie 

9.2.2.1. Wyznaczanie przełożenia metodą analityczną 

9.2.2.2. Wyznaczanie przełożenia metodą graficzno-analityczną 

9.2.3. Liczba stopni swobody 

9.3. Podstawowe równania charakteryzujące przekładnie obiegowe 

9.4. Sprawność i obciążenie przekładni 

9.4.1. Uwagi wstępne 

9.4.2. Sprawność bazowa 

9.4.3. Momenty obrotowe i siły obwodowe 

9.4.4. Sprawność przekładni 

9.5. Przepływ mocy

9.6. Przykłady obliczeń 

10. Przekładnie śrubowe o wichrowatych osiach obrotu kół 

10.1. Właściwości i rodzaje przekładni

10.2. Przekładnie walcowe o wichrowatych osiach 

10.2.1. Wielkości geometryczne, przełożenie oraz wskaźnik zazębienia 

10.2.2. Poślizg międzyzębny 

10.2.3. Obciążenie przekładni 

10.2.4. Sprawność przekładni 

10.2.5. Sprawdzanie odporności zazębienia na zatarcie, smarowanie przekładni 

10.3. Przekładnie stożkowe o wichrowatych osiach

10.3.1. Uwagi ogólne 

10.3.2. Prędkości poślizgu międzyzębnego 

10.3.3. Właściwości przekładni hipoidalnych 

11. Przekładnie ślimakowe 

11.1. Ogólna charakterystyka przekładni ślimakowych 

11.2. Wielkości geometryczne ślimaka walcowego 

11.3. Wielkości geometryczne koła ślimakowego 

11.3.1. Graniczna liczba zębów, przesunięcie zarysu 

11.4. Współpraca ślimaka z kołem ślimakowym 

11.5. Dokładność wykonania ślimaka i ślimacznicy 

11.6. Siły międzyzębne, sprawność przekładni 

11.7. Sztywność ślimaka 

11.8. Wytrzymałość przekładni ślimakowej 

11.8.1. Uwagi ogólne 

11.8.2. Wytrzymałość stykowa zębów ślimacznicy 

11.8.3. Wytrzymałość zębów ślimacznicy na zginanie 

11.8.4. Sprawdzanie stanu termicznego przekładni 

12. Dokładność wykonania przekładni, wiadomości podstawowe 

12.1. Znaczenie systemu tolerancji i pasowań w wytwarzaniu kół zębatych 

12.2. Dobór dokładności wykonania 

13. Materiały stosowane na koła zębate 

13.1. Wymagania stawiane materiałom na koła zębate 

13.2. Stale i staliwa stosowane na koła zębate 

13.2.1. Stale i staliwa zwykłej jakości

13.2.2. Stale w stanie normalizowanym 

13.2.3. Stale do ulepszania cieplnego 

13.3. Żeliwa stosowane na koła zębate 

13.4. Inne materiały stosowane na koła zębate 

13.5. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna kół 

13.5.1. Utwardzanie powierzchni zębów 

13.5.1.1. Nawęglanie 

13.5.1.2. Węgloazotowanie (cyjanowanie)

13.5.1.3. Azotowanie

13.5.1.4. Hartowanie indukcyjne i płomieniowe 

13.5.1.5. Mechaniczne umacnianie warstwy wierzchniej zębów 

14. Smarowanie przekładni zębatych 

14.1. Zasadnicze cele smarowania przekładni 

14.2. Klasyfikacja i właściwości środków smarowych 

14.3. Dobór środka smarowego według teorii smarowania elastohydrodynamicznego 

14.4. Sposoby smarowania przekładni zębatych 

14.4.1. Smarowanie zanurzeniowe 

14.4.2. Smarowanie obiegowe

15. Hałasowanie przekładni zębatych, przyczyny 

15.1. Informacje wstępne 

15.2. Przyczyny powstawania hałasu w przekładniach zębatych 

15.2.1. Wpływ odchyłek wykonawczych uzębienia 

15.2.2. Wpływ wskaźnika zazębienia 

15.2.3. Wpływ liczby zębów 

15.2.4. Wpływ szerokości koła (wieńca zębatego) 

15.2.5. Wpływ modyfikacji zarysu i linii zęba 

15.2.6. Wpływ stanu bocznych powierzchni zębów 

15.2.7. Wpływ smarowania 

15.2.8. Wpływ postaci konstrukcyjnej korpusu 

15.3. Środki zaradcze podejmowane w celu redukcji hałasu emitowanego przez przekładnię zębatą 

16. Projektowanie przekładni zębatych 

16.1. Uwagi wstępne 

16.2. Projektowanie przekładni walcowych o nieruchomych osiach obrotu kół 

16.2.1. Wytyczne doboru podstawowych cech konstrukcyjnych 

16.2.1.1. Ustalanie liczby stopni redukcji oraz przełożeń na danym stopniu 

16.2.1.2. Wytyczne dobru względnej szerokości wieńca zębatego b/d1 

16.2.1.3. Wytyczne doboru kąta pochylenia linii zęba β 

16.2.1.4. Wytyczne doboru liczby zębów zębnika z1 

16.2.1.5. Wyznaczanie liczby zębów koła z2 

16.2.1.6. Wytyczne doboru korekcji zazębienia 

16.2.1.7. Wytyczne doboru zarysu odniesienia 

16.2.1.8. Wytyczne doboru środka smarowego 

16.2.1.9. Wytyczne doboru klasy dokładności wykonania 

16.2.2. Wielkości wyjściowe do wyznaczania podstawowych parametrów przekładni 

16.2.2.1. Moment równoważny 

16.2.2.2. Przełożenie całkowite, liczba stopni redukcji oraz przełożenie na poszczególnych stopniach 

16.2.3. Wyznaczanie podstawowych wielkości geometrycznych kół 

16.2.3.1. Średnica podziałowa zębnika 

16.2.3.2. Moduł normalny zęba 

16.2.3.3. Liczba zębów w kole 

16.2.3.4. Szerokość czynna wieńca zębatego 

16.2.3.5. Sprawdzanie podstawowych warunków geometrycznych 

16.2.4. Obliczanie wielkości geometrycznych kół 

16.2.4.1. Zakres zastosowania 

16.2.4.2. Parametry geometryczne przekładni o uzębieniu nacinanym narzędziem-zębatką 

16.2.4.3. Parametry geometryczne kół o uzębieniu nacinanym dłutakiem Fellowsa 

16.2.4.4. Parametry geometryczne walcowych kół zastępczych w przekroju czołowym 

16.2.5. Sprawdzanie warunków wytrzymałościowych 

16.2.5.1. Uwagi wstępne 

16.2.5.2. Sprawdzanie wytrzymałości zmęczeniowej i statycznej podstawy zęba na zginanie 

16.2.5.3. Sprawdzanie wytrzymałości zmęczeniowej i statycznej boku zęba na pitting 

16.2.5.4. Sprawdzanie odporności zazębienia na zatarcie 

16.2.6. Zasady wyznaczania wielkości podstawowych przekładni walcowej oraz sprawdzania warunków wytrzymałościowych zazębienia

16.2.7. Algorytm komputerowego wspomagania projektowania walcowej przekładni zębatej 

16.2.8. Przykład obliczeń 

16.2.9. Uwagi ogólne o kształtowaniu kół zębatych oraz o postaciach konstrukcyjnych przekładni walcowych 

16.3. Projektowanie przekładni stożkowych, sprawdzanie warunków wytrzymałościowych 

16.3.1. Wyznaczanie podstawowych wielkości geometrycznych kół 

16.3.1.1. Średnica podziałowa w przekroju środkowym zębnika 

16.3.1.2. Moduł normalny zęba w przekroju środkowym koła 

16.3.2. Obliczanie wielkości geometrycznych kół 

16.3.2.1. Uwagi wstępne 

16.3.2.2. Parametry geometryczne kół stożkowych 

16.3.2.3. Parametry geometryczne zastępczych kół walcowych 

16.3.3. Sprawdzanie warunków wytrzymałościowych

16.3.3.1. Uwagi wstępne 

16.3.3.2. Sprawdzanie wytrzymałości zmęczeniowej i statycznej podstawy zęba na zginanie

16.3.3.3. Sprawdzanie wytrzymałości zmęczeniowej i statycznej boku zęba na pitting

16.3.3.4. Sprawdzanie odporności zazębienia na zatarcie

16.3.4. Zasady postępowania przy określaniu wielkości podstawowych oraz sprawdzaniu warunków wytrzymałościowych przekładni stożkowych 

16.3.5. Algorytm komputerowego wspomagania projektowania przekładni zębatej 

16.3.6. Przykład obliczeń 

16.3.7. Uwagi ogólne o kształtowaniu kół zębatych oraz o postaciach konstrukcyjnych przekładni stożkowych 

16.4. Projektowanie prostych przekładni obiegowych 

16.4.1. Wprowadzenie 

16.4.2. Warunek współosiowości i montażu kół 

16.4.2.1. Wyznaczanie liczby zębów i przełożeń 

16.4.3. Warunek sąsiedztwa kół obiegowych 

16.4.4. Warunek równomiernego rozmieszczenia kół obiegowych

16.4.5. Siła obwodowa w kołach 

16.4.6. Spostrzeżenia końcowe, przykłady rozwiązań konstrukcyjnych 

16.5. Projektowanie przekładni ślimakowych 

16.5.1. Uwagi wstępne 

16.5.2. Wyznaczanie modułu zęba ślimaka i ślimacznicy oraz odległości między osiami obrotu kół

16.5.3. Zasady określania wielkości podstawowych oraz sprawdzania warunków wytrzymałościowych przekładni ślimakowych 

16.5.4. Przykład obliczeń 

16.5.5. Przykłady rozwiązań konstrukcyjnych przekładni ślimakowych 

17. Przekładnie pasowe 

17.1. Cechy użytkowe oraz podstawowe parametry i układy konstrukcyjne 

17.1.1. Cięgna przekładni pasowych 

17.1.2. Podstawowe parametry użytkowe przekładni pasowych 

17.2. Zjawisko sprzężenia ciernego cięgna pasowego z kołem 

17.2.1. Przenoszenie obciążenia w przekładni z pasami klinowymi 

17.3. Przekładnie pasowe z cięgnem zębatym 

17.4. Podstawy obliczeń konstrukcyjnych przekładni pasowych o sprzężeniu ciernym 

17.4.1. Obliczenia wielkości geometrycznych 

17.4.2. Określenie sił oddziałujących na główne elementy przekładni pasowej 

17.4.3. Określenie parametrów kinematycznych przekładni pasowej wynikających z przenoszonego obciążenia roboczego 

17.5. Zagadnienie napięcia wstępnego cięgna przekładni pasowej o sprzężeniu ciernym 

17.6. Główne zasady projektowania przekładni pasowych 

17.7. Przykład obliczeniowy 

18. Przekładnie łańcuchowe 

18.1. Budowa i zasada działania przekładni łańcuchowych 

18.2. Rodzaje cięgien łańcuchowych 

18.3. Koła przekładni łańcuchowych 

18.4. Nierównomierność współpracy cięgna z kołem łańcuchowym

18.5. Podstawowe obliczenia przekładni łańcuchowych

18.5.1. Określanie podstawowych wielkości geometrycznych przekładni łańcuchowej 

18.5.2. Siły występujące podczas pracy przekładni łańcuchowej 

18.6. Projektowanie przekładni łańcuchowych 

18.7. Smarowanie i zasady użytkowania przekładni łańcuchowych 

18.8. Przykład obliczeniowy 

19. Przekładnie cierne

19.1. Istota przenoszenia obciążenia przez przekładnie cierne 

19.2. Zagadnienie współczynnika tarcia i materiałów stosowanych w konstruowaniu przekładni ciernych 

19.3. Rodzaje przekładni ciernych 

19.4. Podstawy konstruowania przekładni ciernych 

19.4.1. Przekładnie o stałym przełożeniu

19.4.2. Przekładnie o regulowanym przełożeniu (przekładnie bezstopniowe) 

19.4.3. Zagadnienie poślizgu w przekładniach ciernych 

19.5. Obliczenia konstrukcyjne przekładni ciernych 

19.5.1. Nośność przekładni ze względu na kryterium sprzężenia ciernego kół 

19.5.2. Weryfikacja wytrzymałościowa przekładni ciernych ze względu na naprężenia stykowe 

19.5.3. Weryfikacja trwałości kół ciernych ze względu na zużycie ścierne 

19.5.4. Weryfikacja stanu cieplnego kół ciernych 

19.6. Przykłady obliczeniowe 

Bibliografia

Skorowidz